De voors en tegens, ins en outs van ISDN

(Verschenen in het Bitje van November 1996, het orgaan van de HCC afdelingen in de Randstad. Ik kan niet garanderen dat de informatie hierin nog juist is (of ooit was).

Trage start ISDN

In 1981 bestond de telefonie in Nederland 100 jaar. Ter gelegenheid van dat feit hield de PTT in diverse telefooncentrales open huis. Daar hoorde ik voor het eerst van ISDN. Inmiddels zijn we 15 jaar verder en pas nu begint ISDN betaalbaar te worden voor het grote publiek. Even ter vergelijking: in 1982 werd op de Firato de Compact Disc geïntroduceerd. Tegenwoordig zijn CD-speler en CD-ROM niet meer weg te denken uit menig huishouden...

De Duitse Telecom heeft in driekwart jaar het aantal ISDN-aansluitingen weten te verdubbelen tot meer dan een miljoen en ook PTT Telecom is een promotiecampagne gestart. Tegen de tijd dat dit Bitje verschijnt heb je als het goed is de nieuwe C!T al binnen, met daarin een heel verhaal over ISDN. De bekende pluspunten zullen waarschijnlijk wel aan bod komen maar hopelijk kan ik er nog het e.e.a. aan toevoegen.

Het PTT ISDN Internet pakket

Het kan je niet ontgaan zijn: de PTT heeft een speciale aanbieding voor HCC leden. Deze bestaat uit een Teles S0/16.3 ISDN kaart, een PTT Moduvox 2a A/B adapter en omzetting van de bestaande analoge lijn naar ISDN voor de prijs van ƒ 252. Voor dat geld komt de PTT overigens alleen een nieuwe wandcontactdoos (het zogenoemde NT1-kastje) aanleggen. Wie verder nog kabels aangelegd wil zien of de software wil laten installeren, moet daarvoor bijbetalen. Zelf aanleggen is dus geld besparen. Het nieuwe ISDN Internet pakket is een grote verbetering ten opzichte van het vorige pakket, dat nog nog niet zo lang geleden aangeboden werd. Dit pakket was een stuk duurder en met de bijgeleverde software kon je alleen maar verbinding maken naar Planet Internet. Voor de ISDN kaart in het pakket, de Cisco 200 (alias de ITK ix1-micro), bestaan enkel DOS en Windows 95 drivers. En die bleken ook nog van slechte kwaliteit te zijn.

Het huidige ISDN pakket is in vergelijking met het vorige pakket sterk verbeterd, en dan heb ik het niet alleen over de prijs. Er wordt o.a. veel meer software bijgeleverd: maar liefst 2 CD's, die overigens maar voor 2% vol staan. Op een van de CD's staat een speciale versie van Netscape (een pluspunt in vergelijking met het Ahlers pakket, zie verderop). Met een ander bijgeleverd programma is het mogelijk een analoog modem te emuleren. De maximum snelheid is echter maar 1200 bps. Eind dit jaar schijnt er een update voor 9600 bps uit te komen. Maar dat is nog altijd niet voldoende om je huidige modem van de hand te kunnen doen...

Ook de handleiding is behoorlijk verbeterd. Desondanks blijft het installeren van de kaart en de software iets waarvoor je toch wel wat in huis moet hebben. Een modem installeren gaat makkelijker. Verwarrend is dat in de handleiding de instrukties voor Windows 3.x en Windows 95 door elkaar heen lopen. Ook wordt er op een gegeven moment aangeraden om een "28k8 standaardmodem" op een "willekeurige" COM-poort in te stellen. Dit heeft niks met ISDN te maken en hoort dus niet in de handleiding thuis.

OS/2 software en de meest recente versies van de DOS en Windows drivers kunnen door middel van speciale Windows "Support" software gedownload worden. Tot voor kort moest dat bij Teles Duitsland gebeuren via een 06-nummer (DM 3,60/min). De PTT heeft tegenwoordig ook een update server in Amsterdam (020-4954706) maar die werkt waarschijnlijk alleen voor officiëel bij de PTT gekochte Teles kaarten. Er zijn ook mensen die de software op hun homepage hebben gezet. Zie hiervoor de verwijzingen op mijn eigen homepage (adres onderaan). Windows NT drivers kostten tot voor kort enkele honderden Mark bij Teles maar nu schijnen ze ook gratis gedownload te kunnen worden. De Linux driver is en blijft gratis want deze zit standaard in de nieuwere distributies.

Alternatieven voor het PTT pakket

PTT Telecom heeft nog een aantal andere ISDN pakketten in de aanbieding. Je kunt bijv. een losse Moduvox nemen, of een pakket waarin tevens een ISDN telefoon met allerlei digitale snufjes zit, de Vox 930. Een beetje onzinnig vind ik het ISDN Notebook pakket die gebundeld wordt met een PCMCIA ISDN kaart. Zolang het aantal ISDN aansluitpunten nog vrij beperkt is heb je daar niet zoveel aan. Al deze pakketten gelden overigens alleen bij inlevering van een analoge lijn.

Wie bereid is om even verder te kijken kan zelfs nóg goedkoper uitkomen dan ƒ 252. Ahlers Telecommunicatie in Aalsmeer (http://www.ahlers.nl, tel. 0297-346646) heeft een vrijwel identiek pakket voor ƒ 169. Daar komen overigens nog wel _ƒ 25 verzendkosten bij, of je moet het pakket zelf ophalen. Het verschil met het PTT pakket is dat er een Teles A/B adapter bijgeleverd wordt in plaats van de Moduvox. En vermoedelijk is de handleiding in het Duits. Ahlers heeft zelfs een pakket dat nog twee tientjes goedkoper is. Deze bevat een ISDN kaart van het merk Creatix. Op zich niks mis mee, maar de Teles is nu eenmaal de meest verkochte kaart. Dus er zijn veel drivers en software voor beschikbaar. Tip (http://www.tip.nl/tip/info/isdn/, tel. 036-5485700) biedt eveneens een ISDN pakket aan. Er zit tevens een jaar onbeperkt Internetten bij (exclusief telefoonkosten uiteraard). Dit pakket kost ƒ 360 en omvat een Moduvox 2a en een Dynalink ISDN kaart. Deze kaart wordt enkel en alleen met een Windows 95 driver geleverd. Je bent gewaarschuwd: de ervaring leert dat je in de toekomst dan meestal ook niet veel van de driver support hoeft te verwachten...

A/B adapters

De Teles A/B adapter, waarop je bestaande apparatuur zoals analoge telefoons en een modem aansluit, heeft iets meer mogelijkheden dan de Moduvox 2a. Zoals bekend beschikt je met ISDN over 2 lijnen. Met de Teles kun je gratis intern bellen, als een soort mini-huiscentrale. Met de Moduvox kun je óók van het ene naar het andere toestel bellen maar dit gaat dan via de PTT centrale. Uiteraard betaal je dan tikken. Een ander pluspunt van de Teles is dat hij ook via het bijgeleverde softwarepakket ingeprogrammeerd kan worden. Natuurlijk kun je hem ook nog instellen via een standaard druktoetstelefoon, net als de Moduvox. Als je eenmaal over ISDN beschikt is 'doorschakelen' (sterretje 21) een stuk goedkoper. Met een analoge lijn betaal je een bedrag iedere keer dat je doorschakelt. Bij ISDN betaal je een vast bedrag per maand (als optie bovenop het abonnement) en kun je onbeperkt doorschakelen. Nog mooier gaat het met de Teles A/B adapter. Deze kan namelijk van zichzelf al doorschakelen, zonder dat je hoeft te betalen voor een extra optie bovenop het abonnement. Daar staat tegenover dat veel mensen van mening zijn dat de Moduvox wat robuuster uitgevoerd is dan de Teles.

Kabelmodems?

Wie wat meer geduld heeft kan wachten totdat de kabelmaatschappij telefoondiensten en Internet via de kabel gaat aanbieden. A2000 bijvoorbeeld gaat daar volgend jaar mee starten (zie http://www.a2000.nl), terwijl mensen in het Westland al geruime tijd via de kabel kunnen Internetten (http://www.caiw.nl). Het grote voordeel is dat de kabel een stuk sneller is dan ISDN en dat je (waarschijnlijk) een vast bedrag per maand betaalt voor onbeperkt gebruik. Een nadeel van Internetten via de kabel is dat de technologie een stuk ingewikkelder is, wat een kabelmodem vrij prijzig maakt. Deze moet je dan meestal huren. ISDN-kaarten daarentegen zijn tegenwoordig goedkoop. Het is dan ook niet zo gek dat de PTT juist nú met een grote ISDN-aktie begint, om A2000 en consorten zoveel mogelijk wind uit de zeilen te nemen...

ISDN (on)mogelijkheden

De grote vraag is natuurlijk of de hogere snelheid van ISDN opweegt tegen de kosten. Vaak is de verbinding naar je Internet inbelpunt NIET de bottleneck. Als je verbinding maakt naar een drukke locatie ('site') in de Verenigde Staten is een 28K8 modem vaak al voldoende. Verbindingen naar locaties dichter bij huis, zoals de site van je eigen Internet provider en sites binnen West-Europa, profiteren wèl van de hogere ISDN-snelheid. Ook 'zware' Internetgebruikers die veel grote bestanden downloaden, netwerk spelletjes spelen en telefoneren via Internet hebben duidelijk voordeel van ISDN. Natuurlijk bestaat de kans dat je automatisch meer gebruik gaat maken van Internet waardoor je uiteindelijk toch nog duurder uitkomt. Wie veel up- en downloadt naar (Fidonet-) BBSen heeft de volledige snelheid van ISDN tot zijn beschikking want je hebt dan natuurlijk niks met het trage Internet te maken.

Een probleem is dat veel Internet providers geen of een beperkt aantal ISDN-lijnen hebben. Of dat er geen ISDN-inbelpunt tegen lokaal tarief is. Voor een "ISDN-uur" vraag een provider vaak meer geld dan een uurtje Internetten op 28K8. XS4ALL is een van de weinigen die helemaal geen onderscheid maken en een vast bedrag per maand vragen, ongeacht het aantal uur dat je verbruikt. Bij intensief Internet gebruik is XS4ALL misschien wel het goedkoopst. Of je moet gebruik maken van de genoemde Tip aktie. Maar van Tip weet ik niet veel, behalve dat ze via een omweg (Amerika) op de Nederlandse backbone zijn aangesloten. Voor de rest lees ik wel eens klachten over trage verbindingen en een helpdesk op een 06-nummer...

Stroomuitval

Een praktisch probleem van ISDN is dat je bij stroomuitval geen gebruik kunt maken van analoge apparatuur. De A/B adapter werkt namelijk op het lichtnet. "Ach, hoe vaak komt dat nou voor", zeg je misschien, en daar heb je gelijk in. Maar juist bij stroomuitval heb je soms de telefoon nodig (politie, brandweer enz.). Wel is het zo dat één telefoon in "noodstroombedrijf" gezet kan worden. Dit moet dan wel een digitaal toestel zijn, zoals de Vox 930. Aangezien deze toestellen nog vrij duur zijn zullen de meeste mensen voorlopig nog hun analoge toestellen blijven gebruiken en die werken dus niet als de stroom wegvalt.

De adder onder het gras!

Het grootste struikelblok voor de doorsnee gebruiker zijn de hogere abonnementskosten: ƒ 49,95. Dit is bijna twee maal zoveel als bij een normale analoge lijn. Daar staat wel tegenover dat je met ISDN in feite twee lijnen krijgt die tegelijkertijd gebruikt kunnen worden. Voor wie momenteel twee lijnen heeft (bijv. een aparte fax-lijn) biedt ISDN vanaf het begin een kostenbesparing. Maar de incidentele Internet-gebruiker zal er waarschijnlijk geen grote voordelen mee realiseren. PTT Telecom maakt vooral reclame van het feit dat je met ISDN kunt Internetten en toch bereikbaar kunt blijven via de telefoon. Persoonlijk denk ik dat de meeste mensen daar niet zo'n punt van maken. Een groot voordeel van ISDN is dat je extra nummers (max. 8) kunt aanvragen. Bijvoorbeeld als je een inwonende zoon of dochter hebt. Deze kan dan een eigen telefoonnummer krijgen. Per nummer kan de PTT een aparte specificatie maken. Wel is het zo dat alle kosten op één rekening terecht komen dus er zal onderling verrekend moeten worden. Hierbij moet wel aangetekend worden dat het verhuizen van een ISDN-lijn (zoon/dochter gaat het huis uit) maar liefst ƒ 225 kost. Voor een analoge lijn is dat zo'n 6 tientjes.

Bij de overstap op ISDN kun je in veel gevallen niet je huidige telefoonnummer behouden. De telefooncentrale waarop je bent aangesloten moet namelijk voorbereid zijn op ISDN. De Primafoonwinkel kan daarover uitsluitsel geven. Voor de doorsnee thuisgebruiker is dat over het algemeen niet zo'n bezwaar, maar voor mensen met een eigen zaak wèl .Vooral als je na de omnummeraktie van vorig jaar net nieuw briefpapier hebt laten maken! Gelukkig biedt de PTT de mogelijkheid om een jaar lang een meldtekst op je oude nummer te zetten. Data- en faxlijnen kunnen bovendien worden doorgeschakeld.

Datacommunicatie via ISDN

Bij de meeste ISDN pakketten wordt een ISA-insteekkaart voor de PC geleverd. Amiga, ST en Mac gebruikers hebben daar dus niks aan. Het alternatief is dan een zogenoemd ISDN-modem. Het installeren gaat heel eenvoudig want het modem wordt op de seriële poort van de computer aangesloten. De computerkast hoeft niet open, niks geen jumpertjes, configuratiesoftware of drivers. Het apparaat gedraagt zich namelijk als een normaal modem dat je met de bekende Hayes AT-commando's kunt aansturen. Alle gangbare software, zowel voor Internet als mailboards, werkt er dus mee samen. ISDN-modems zoals de Motorola BitSurfr en de Zyxel zijn in Amerika zeer populair. Het grote nadeel is dat ze fors duurder zijn dan insteekkaarten. Bovendien heb je een behoorlijk snelle seriële poort nodig, voor de PC liefst een 16550 of zelfs een Hayes ESP.

ISDN is in Europa (voornamelijk Duitsland) populairder dan in Amerika. Tot voor kort had bijna ieder land zijn eigen ISDN-standaard maar gelukkig is dat in Europa gekristalliseerd tot één standaard, namelijk Euro-ISDN (DSS1). In Amerika gebruikt men een andere standaard die bovendien met een lagere snelheid werkt: 56 Kbps in plaats van 64 Kbps. Eventueel zou je zelfs het tweede ISDN-kanaal kunnen gebruiken. Totaal kom je dan op 128 Kbps uit. Je betaalt dan uiteraard wel twee maal zoveel tikken! Voor zover ik weet is XS4ALL de enige Internet provider in Nederland die dit ondersteunt tegen normale kosten. Bij NLnet bijvoorbeeld moet er een duur "zakelijk account" genomen worden.

Ook voor software (drivers e.d.) is er een standaard, namelijk het in Europa ontwikkelde CAPI. Desondanks is Microsoft bezig een eigen ISDN-standaard neer te zetten, de zogenoemde "Mini-WAN drivers". Aangezien de Amerikanen hebben het voor het zeggen hebben op het gebied van besturingssystemen moeten de Europese ISDN-leveranciers wel overstag gaan en nieuwe drivers ontwikkelen. Dit gaat gepaard met aanloopproblemen waarvan de gebruiker de dupe is. Om een voorbeeld te noemen: de Mini-Wan drivers voor de Teles kaart hebben lang problemen gehad met het Windows95 ISDN Accelerator Pack v1.1 van Microsoft. Deze zijn pas recentelijk verholpen met een nieuwe versie van de drivers.

De afdeling Amsterdam en ISDN

De afdeling Amsterdam heeft sinds enige tijd de beschikking over een ISDN-lijn in de Koperen Knoop. De vaste bezoekers zullen waarschijnlijk gemerkt hebben dat er aanvankelijk wat problemen waren. Af en toe viel de verbinding weg maar dat duurde meestal niet langer dan een minuut. Uiteindelijk hebben we de oorzaak kunnen traceren: de CAPI 2.0 driver van de ITK kaart bleek bugs te bevatten. Dat is misschien de reden waarom de PTT tegenwoordig de Teles levert. Inmiddels hebben we deze problemen opgelost en is de experimentele fase voorbij. Alles zou nu goed moeten draaien. Meerdere mensen kunnen tegelijkertijd gebruik maken van de verbinding. ISDN is hiervoor prima geschikt. Een 28K8 modem zou nog net twee surfende gebruikers aan kunnen maar dan is de koek wel op. De ISDN-verbinding naar Internet is bij de Amsterdamse leden zeer populair gebleken en er wordt al druk gebruik van gemaakt. We hopen op de aankomende HCC-dagen ook ISDN te kunnen gebruiken.

Wil je zelf tijdens de bijeenkomsten in de Koperen Knoop eens Internetten, dan kun je gebruik maken van een van de afdelingscomputers. Nog leuker is het natuurlijk als je je eigen computer meeneemt. De enige vereiste is dat je over een Ethernet kaart met BNC (coax) aansluiting beschikt. Deze kosten tegenwoordig een tientje of vijf. De benodigde software voor DOS, Windows, OS/2, Mac, Linux enz. kun je ter plekke krijgen. Je kunt de software zelf installeren/downloaden of anders vraag je het aan een van de aanwezige experts. Je krijgt in ieder geval een eigen IP-adres, dat altijd met 192.168.0 zal beginnen. Dit is je "nummerbord" op de electronische snelweg. We hebben er nog zo'n 250 over dus dat zit voorlopig wel goed. Wellicht ten overvloede: er zijn geen kosten aan verbonden.

Meer informatie

Voor meer informatie over het ISDN pakket van de PTT en ISDN in het algemeen kun je terecht bij de Primafoonwinkel. Worden de vragen wat ingewikkelder, dan kun je beter naar een PTT Business Centre gaan (tel. 06-0403) of bellen met de speciale ISDN-informatielijn van de PTT: tel. 030-2874874. Ook op de Website van PTT Telecom, http://www.kpn.com, vind je meer informatie. En op mijn eigen homepage (www.jacco2.dds.nl/isdn/) staan ook verwijzingen naar drivers en meer informatie.

Jacco de Leeuw